Met een kop koffie bespreken we jouw vraag en bekijken we hoe deze aan te pakken. Laat hieronder svp je naam en contactgegevens achter, dan neem ik zo snel mogelijk contact met je op voor een vrijblijvende afspraak!
Het bepalen van de juiste prijs voor jouw diensten kan een lastige puzzel zijn, dat zal iedere architect beamen. Hoeveel kun je vragen? Moet je jouw tarieven baseren op de tijd die je besteedt aan een project, op de omvang of op de toegevoegde waarde die je biedt? En welke opties zijn er nog meer? Deze blog gaat over de financiële waarde van jouw diensten (of die van je bureau natuurlijk). Hieronder vind je een opsomming van mogelijkheden en overwegingen bij het bepalen van je tarieven.
Tijdsbesteding
Voor je project maak je eenvoudigweg een gedetailleerde inschatting van de benodigde uren die je vermenigvuldigt met de uurtarieven die van toepassing zijn. Een grove variant hierop is dat je je prijs baseert op de bezetting die je denkt nodig te hebben voor een bepaalde periode. Als je weet hoeveel menskracht je nodig hebt over bijvoorbeeld een aantal maanden en welke omzet je per persoon per maand maakt, dan kun je dat doorrekenen naar een totaal voor je project. Houd in beide gevallen wel rekening met eventuele uitloop door ruimer te calculeren of door hier duidelijke afspraken over te maken met je opdrachtgever.
Regie
De regiebasis, ook wel nacalculatie genoemd, is een regelmatig toegepaste variant. Hierbij wordt jouw projecttarief gebaseerd op de tijd die je nodig hebt voor een project en je declareert dit bijvoorbeeld maandelijks op basis van de bestede uren en uurtarief. Dit geeft transparantie voor zowel jou als de opdrachtgever. Je kunt jouw uurtarief baseren op de marktsituatie, jouw ervaring, expertise en kosten. Dit model werkt vaak goed voor projecten waarvan de tijdsbesteding moeilijk voorspelbaar is. Er moet natuurlijk wel een goede vertrouwensbasis met je opdrachtgever zijn.
Nadeel van deze en de voorgaande variant is dat tijd altijd een beperkende factor is voor je inkomen. Je kunt immers maar een ding tegelijk doen. Bovendien gaat tijd voorbij en het is slechts beperkt beschikbaar. Andere verdienmodellen kunnen op den duur wellicht meer opleveren.
Te laag tarief
Bovendien zijn architecten soms geneigd om te weinig te vragen of een te laag uurtarief aan te bieden. Vaak door een gebrek aan zelfvertrouwen of de angst om klanten af te schrikken. Je wilt natuurlijk concurreren en opdrachten binnenhalen, maar het is cruciaal om jouw waarde niet te onderschatten. Jouw expertise en vaardigheden verdienen een passende vergoeding, zeker wanneer daar unieke expertise tegenover staat. De BNA doet onderzoek naar de ontwikkeling van de gehanteerde uurtarieven (en nog veel meer financiële onderwerpen), die je kunt terugvinden in de BNA Benchmark Jaarcijfers en halfjaarlijkse Conjunctuurmetingen.
Percentage van de bouwsom
Een andere gangbare methode is dat de projectprijs wordt gebaseerd op een percentage van de totale bouwkosten. Dit percentage kan sterk variëren, afhankelijk van verschillende factoren, zoals de omvang en complexiteit van het project, de verantwoordelijkheden van de architect en specifieke afspraken tussen de architect en de opdrachtgever. Gaat het bijvoorbeeld om een woonhuis, een woongebouw, een fabriek of misschien een kantoor? Over het algemeen ligt het percentage historisch tussen grofweg 2% en 10% van de bouwkosten. Voordeel van deze methode is dat je jouw rol waardeert op basis van een groter geheel en dat het honorarium daarmee meer aan jouw meerwaarde gerelateerd is.
Prijs per m2
Wanneer je bureau een portfolio met voldoende relevante projecten heeft opgebouwd, kun je per project narekenen hoe hoog honorarium het ontwerp per m2 bruto vloeroppervlak (BVO) is geweest. Die prijs per vierkante meter is natuurlijk niet voor elk gebouw hetzelfde. Daarom is het raadzaam om de projecten per gebouwtype en complexiteitsniveau te categoriseren. Deze aanpak vergt vanzelfsprekend jaren ervaring en de discipline om elk referentieproject ook qua financiële prestatie goed te monitoren en te archiveren. Daar kun je dus niet vroeg genoeg mee beginnen!
Prijs per woning
Voor woongebouwen en appartementencomplexen hanteert een architect vaak een vast bedrag per wooneenheid. Dit bedrag varieert afhankelijk van verschillende factoren, zoals de omvang en complexiteit van de eenheden, de kwaliteit van de afwerking, de mate van repetitie en taken en ervaring van de architect. Anno2023 variëren deze bedragen per appartement tussen €3.000 en €4.000 (voor hi-end appartementen ook meer). Voor grondgebonden woningen zo’n €2.000 (dit is overigens wel erg laag) tot €4.000 per stuk. In sommige gevallen wordt het honorarium berekend met behulp van zowel een percentage van de totale bouwkosten als een vast bedrag per wooneenheid.
Consumentenopdrachten
Speciaal voor eenvoudige opdrachten van consumenten heeft de BNA De Consumentenregeling (CR) ontwikkeld. De CR is bondiger dan de DNR (De Nieuwe Regeling) en toegankelijker voor consumenten. De CR kan ook gebruikt worden voor opdrachten andere opdrachtgevers, die nauwelijks te onderscheiden zijn van een consument. Denk aan een winkelier die zijn bedrijfsruimte wil laten verbouwen. De consumentenregeling is begin 2013 herzien en aangepast aan het nieuwe Bouwbesluit. De BNA verstrekt een handig format voor het uitwerken van de opdrachtstelling.
Vast bedrag
De hierboven besproken opties (met uitzondering van Regie) worden volgens de brancheonderzoeken van de BNA vaak vastgelegd in een vast projectbedrag, zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Wanneer de kosten echter toenemen door uitloop van het project,veranderende complexiteit, eisen en omstandigheden of hogere bouwkosten (en dat gebeurt nogal eens), dan is de architect hier meestal de dupe van en dat wil je natuurlijk niet. Zoals eerder gemeld, houd hiermee rekening bij de onderhandelingen en leg de overeengekomen voorwaarden voor meerwerk duidelijk vast in je contract.
Rekenmethodes mixen
Voordat je gaat onderhandelen met je opdrachtgever is het interessant om meerdere (de meest relevante) van de genoemde reken methodes eens uit te voeren. Je zal dan uiteenlopende bedragen als resultaat krijgen. Die bandbreedte kun je vervolgens beschouwen als jouw onderhandelingsruimte. Als de situatie het toelaat (bij minder concurrentie, of wanneer de opdrachtgever graag met jou in zee wil) kun je wat hoger inzetten op je project. Als jij het project hard nodig hebt kun je besluiten om wat lager in de bandbreedte te gaan zitten. Dan heb je vanzelfsprekend ook wat minder onderhandelingsruimte over.
Bonus
Bij selecties en tenders wordt vaak een bonusregeling afgesproken. Een bureau doet dan mee voor een deel van de ingeschatte kosten. Bij winst wordt het restant bijvoorbeeld dubbel uitbetaald. Voor andere type projecten kan het interessant zijn om een percentage te bedingen van de opbrengst of winst (of zelfs een wooneenheid), nadat het is voltooid of verkocht. Vooral als je een ontwerp hebt gemaakt dat commercieel succesvol kan zijn. Het is een mooie manier om jouw betrokkenheid bij het project te waarborgen en om mee te profiteren van de resultaten van de opdrachtgever. Let er wel op dat je weet met wie je in zee gaat en dat afspraken heel goed contractueel worden vastgelegd.
De opdrachtgever bepaalt
Wat bij aanbestedingen van publieke projecten meer en meer voorkomt is dat de architect een vast bedrag krijgt voorgeschoteld door de opdrachtgever. Dan draait het bij de selectie alleen om kwaliteit. Dat is op zich mooi, maar het vraagt in een vroeg stadium al om inzicht in de opgave en het ontwerp. Hiervoor is het van belang om de vragenronde (de Nota van Inlichtingen) voor de aanbesteding bij te wonen zodat je de opdrachtgever kunt uithoren over deze zaken. Verwerk de verkregen informatie in jouw voordeel in je projectvoorstel.
Andere modellen
Naast de bovenstaande opties kun je bijvoorbeeld een vast tarief hanteren voor heel specifieke soorten projecten die je vaker doet. Dit biedt duidelijkheid en voorspelbaarheid voor zowel jou als de opdrachtgever. Ook kun je een abonnementsmodel aanbieden waarbij de opdrachtgever regelmatige ontwerpdiensten ontvangt tegen een vaste maandelijkse vergoeding. Sommige architecten bieden een ‘strippenkaart’ aan die kan worden opgeladen wanneer deze leeg dreigt te raken.
Geschiedenis
Welke optie je ook kiest, houd voor elk project bij hoe de financiële prestatie is geweest. Niet alleen om de prijs per m2 te bepalen, maar ook de benodigde tijdsbesteding en kosten per fase of per taak. Hiervoor bestaan handige projectadministratietools. Je bouwt er in de loop van de tijd waardevolle ervaring en geschiedenis mee op waar je veel van kunt leren. Dit helpt je om je projecten steeds beter in te schatten, te bepalen welk verdienmodel juist is en wat je voor het project kunt vragen. Zonder dat je jezelf steeds weer in de vingers snijdt.
Samenwerking
Er is geen one-size-fits-all aanpak als het gaat om het bepalen van jouw tarieven. Het is belangrijk om samen met jouw opdrachtgever om tot een tariefstructuur te komen die voor beide partijen werkt. Luister naar hun behoeften en verwachtingen, leg uit hoe jouw tarieven zijn opgebouwd en waarom je een bepaald bedrag vraagt. Jouw meerwaarde is de sleutel voor een succesvolle onderhandeling! Maak heldere afspraken over taken en verantwoordelijkheden. Zo kun je in goed overleg tot een eerlijke en wederzijds bevredigende overeenkomst komen.
Wees zelfverzekerd
Als architect heb je unieke expertise die waardevol is voor jouw opdrachtgevers. Of je je tarieven nu baseert op uurbesteding of op de toegevoegde waarde, of dat je andere verdienmodellen hanteert, wees niet bang om de waarde van jouw diensten te onderkennen en een eerlijke vergoeding te vragen. Jouw expertise en vaardigheden verdienen het en een passend tarief stelt je in staat om de hoogwaardige dienst te leveren waar jouw opdrachtgever naar op zoek is.
Meer weten?
Sparren over je verdienmodel
Wil je meer weten of graag sparren over jouw tarieven en je verdienmodel? Of wil je aanvullende of andere inzichten delen? Neem dan even contact op met Ries (ries@coachingcreativecompanies.nl) of kijk op (www.coachingcreativecompanies.nl).
Training Grip op Geld
In samenwerking met de BNA Academie verzorgt Ries dit jaar (3 en 17 november 2023) de training 'Grip op Geld'. Grip op geld betekent meer rust, vertrouwen en overzicht voor jou en jouw organisatie. Het helpt je om te sturen op acquisitie, personeel, belangrijke uitgaven en bij het nemen van beslissingen die ertoe doen.
Meer informatie en inschrijven via BNA Academie.
Deze longread kwam tot stand op verzoek van de BNA, naar aanleiding van mijn vorige artikel over tarieven. Uitgangspunt was mijn ervaring als ondernemerscoach en als managing partner bij Kraaijvanger Architects. Daarnaast dank ik Erik van Scheijndel van 19 het Atelier, Henk Middelkoop van Kokon Architectuur en Stedenbouw, en Alex Jager van JagerJanssen, voor het kritisch meelezen en hun waardevolle inbreng.
Ries Meertens - Coaching Creative Companies
